Een week na het openingscollege van Bart De Wever aan de UGent waarin hij omstandig beargumenteerde dat er geen andere weg is dan te besparen op alles en iedereen, hielden wij met Groen Destelbergen-Heusden een inspiratieavond rond Zorgzame buurten.

Het contrast kon niet groter zijn! Voor Groen is de zorg voor elkaar immers geen bijproduct van “de welvaart”, wordt de zorg niet ver-markt,  maar is het net de kern van onze samenleving.

Een zorgzame buurt focust op de opbouw van sociaal weefsel, solidariteit en zorgzaam samenleven.

Elkaar ontmoeten staat centraal. Het gaat om "het kleine helpen", als aanvulling op het aanbod van professionele hulp en dienstverlening.

In 2022 trok de Vlaamse Overheid de kaart van “Zorgzame Buurten” door middel van projectsubsidies. Organisatoren kregen twee jaar middelen om aan opbouwwerk te doen, zo ook het woonzorgcentrum St-Vincentius in Zaffelare, een deelgemeente van Lochristi.

Met het project “Samen Thuis in de Zaffelaarse Buurt” deden ze een grondig buurtonderzoek naar de lokale noden: door middel van gesprekken met lokale verenigingen, zorgverstrekkers en zelfs koffiekletsen op het centrale pleintje. 
Net zoals in Destelbergen is er een grote groep 65+ers voor wie het grote lokale dienstencentrum te ver was. Daarom werd de cafetaria van het woonzorgcentrum een antennepunt van het lokaal dienstencentrum. Verenigingen organiseren er activiteiten, bewoners kunnen er terecht voor een gezonde maaltijd, en ook bewoners van het woonzorgcentrum zijn uiteraard welkom op de activiteiten.

De buurt droomde ook van een groene ontmoetingsplaats. In de tuin van het woonzorgcentrum kwam “de Lochting” waar samen gemoestuinierd wordt door een vrijwilligersgroep. De opbrengst wordt verkocht tegen een zacht prijsje of verwerkt in het woonzorgcentrum tot verse soep voor de bewoners en/of mensen die het nodig hebben.
Het is echt een warme groep geworden die ook actief zorg dragen voor bijvoorbeeld een persoon met jongdementie en een jonge twintiger die door een beperking geen betaalde job aankan. En ook de nabijgelegen school plukt letterlijk en figuurlijk de vruchten van de Lochting.

En wat met “het kleine helpen”? Een boodschap doen voor iemand die moeilijk te been is, een oogje in het zeil houden bij de kinderen,... De coördinator probeerde in een wijk met veel sociale noden door middel van korte activiteiten mensen bij elkaar te brengen. Toch brengt dit niet automatisch dat kleine helpen op gang.

Agnes Verbruggen, docente sociologie aan HOGent is niet verwonderd. Een zorgzame buurt heeft structuren, plaatsen nodig om aan te kunnen haken. Haal de coördinator weg en iets zonder grotere structuur smelt weer weg.

Het is een misvatting dat een buurt ook een Zorgzame Buurt is, wanneer bijvoorbeeld buren voor elkaar naar de winkel gaan. Burenhulp is zéker een onderdeel van een Zorgzame Buurt, maar een Zorgzame Buurt is nog veel meer dan dat. Professionele hulpverlening en informele zorg  moeten elkaar aanvullen.

In een Zorgzame Buurt wisselen informele en professionele zorgverleners elkaar af, en werken ze samen met elkaar.

Professionele hulpverleners zijn bevoegd voor grotere taken, of bijvoorbeeld medische zorg. Terwijl buren kleine taken voor elkaar kunnen opnemen, zoals naar de winkel gaan voor elkaar en elkaars gras maaien.”

Inspiratie voor onszelf, geïnteresseerde bewoners en hopelijk ook voor het college van burgemeester en schepenen.

Wat kan het lokaal bestuur hieruit leren?

Zorgzame buurten leiden tot een betere levenskwaliteit voor iedereen, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen. De meerwaarde van zorgzame buurten voor lokale besturen ligt vooral in het versterken van hun rol als regisseur, verbinder en aanbieder van geïntegreerd sociaal beleid. 
Door het uitbesteden van de ouderenzorg aan Zorgband Leie en Schelde, lopen we het gevaar dat het sociaal beleid in stukken uiteen valt. Gemeenteraadslid Sofie Bombeeck is ook verkozen als lid van de raad van bestuur van de Zorgband. Door intens samen te werken met de schepen vestigt ze ook de aandacht op de mazen in dit zorg-net.

Door vanuit een zorgzame bril te kijken, zien we de noodzaak om  beleid en dienstverlening uit verschillende domeinen — welzijn, gezondheid, wonen, werk, mobiliteit, onderwijs, enz. — op elkaar af te stemmen.

Na drie jaar zijn dit de belangrijkste conclusies: een dergelijk proces kost tijd en trekwerk en een professional die bruggen bouwt en relaties onderhoudt is essentieel.

Is dit iets voor Destelbergen?

Op wijkniveau horen we vaak dat de verbondenheid tussen de buren best goed zit. Is het werk daarmee af? Ons inziens moet de gemeente net deze vruchtbare bodem gebruiken om andere initiatieven op te laten inhaken.

Toen we naar dit verhaal luisterden, dachten we meteen aan de enorme meerwaarde van onze plukboerderijen Grondig en het Wijveld. Ook zij werken samen met de scholen en Grondig heeft een vaste afspraak met WZC het Kouterhof voor afname van soepgroentjes. Verschillende nieuwe bewoners in de gemeente vonden daar een ankerplaats om mensen te leren kennen.

Ook het Repaircafé is een succes in onze gemeente. De gemeente steunt deze werking door het gebouw in de Kollebloem ter beschikking te stellen en geregeld reclame te maken voor de werking. Doe zo voort!

Iemand die de inspiratie-avond bijwoonde droomt van meer groen in de straat zodat de buren ook daar samen kunnen zitten. Hun straatje leent zich zelfs tot een verkeersfilter om hier ruimte voor te creëren. Durft dit bestuur dergelijke vragen van bewoners te steunen? Of is het toch koning auto die de plak zwaait?

En wat dacht je van een initiatief zoals een LETS groep (waarbij de leden elkaar diensten aanbieden tegen een afgesproken munteenheid, zoals “Merelkes” in Merelbeke)? Dit lijkt ons ook een bruikbare vorm waar iedereen een bijdrage kan doen op zijn of haar maat. 

Met het nieuwe burger-en jongerenpanel wordt een nieuwe start gemaakt met het participatiebeleid van deze gemeente. Vanuit Groen Destelbergen-Heusden zullen we er alleszins alles aan doen om dit te ondersteunen.